Regeneratie die je vanuit de ruimte kunt zien

SEKEM laat zien dat duurzaam ondernemen verder kan gaan dan alleen het verkleinen van een ecologische voetafdruk. Al jarenlang zet deze bijzondere organisatie zich in om uitgeputte woestijngrond om te toveren tot vruchtbare landbouwgrond. Wat ooit begon als een gedurfd experiment, is inmiddels uitgegroeid tot een levend bewijs dat grootschalig natuurherstel, innovatieve textielproductie en sociale vooruitgang hand in hand kunnen gaan. SEKEM laat zien dat echte verandering mogelijk is. Niet alleen als toekomstbeeld, maar als inspirerend voorbeeld voor vandaag.

Hoe SEKEM de woestijn weer laat leven

Wat SEKEM zo bijzonder maakt, is dat hun aanpak van natuurherstel heel concreet en doordacht is. Herstel van de natuur klinkt misschien groots, maar voor SEKEM betekent het simpelweg elke dag de handen uit de mouwen steken. Op hun landbouwgronden zie je geen snelle oplossingen, maar een zorgvuldig geheel van maatregelen die samen het verschil maken. Denk aan het verbeteren van de bodem met compost, het planten van verschillende gewassen door elkaar, bomenrijen die het landschap beschermen en irrigatiesystemen die draaien op zonne-energie.

Alles is erop gericht om de bodem en het waterleven weer gezond te maken en te houden. Deze aanpak wordt dagelijks in de praktijk gebracht en doorgegeven aan duizenden boeren. Wat SEKEM ontwikkelt, wordt direct toegepast en verweven met het leven en de economie van de lokale gemeenschap.

Regeneratieve landbouw in de praktijk

De aanpak van SEKEM wordt misschien wel het mooist zichtbaar in het Wahat-project. Dat ligt midden in de Bahariya-oase van Egypte. Op een plek waar ooit alleen dorre woestijn was, groeien nu op meer dan 1.100 hectare gezonde, biodynamische gewassen. Sinds 2019 heeft SEKEM maar liefst 725 hectare grond nieuw leven ingeblazen. Zonder kunstmest of bestrijdingsmiddelen. Volledig in samenwerking met de natuur. Door slim bodembeheer, het gebruik van compost en hernieuwbare energie en door een rijke variatie aan planten te zaaien, komt de woestijn letterlijk tot bloei. Hier groeit nu bijvoorbeeld biologische katoen. Maar ook groenten en kruiden die anders nooit hadden kunnen ontstaan.

SEKEM kijkt bovendien verder dan vandaag. Hun ambitie is dat in 2057 alle landbouw in Egypte volledig duurzaam en klimaatneutraal is. Dat betekent dat ze miljoenen bomen planten, zuinig omgaan met water, volop gebruikmaken van zonne-energie en circulaire technieken toepassen zoals composteren. Het resultaat van SEKEM's werk is zelfs vanuit de ruimte te zien (en op Google Maps). Op satellietfoto’s verschijnt het Wahat-gebied als een reeks felgroene cirkels, uitgesneden in het beige zand. Zo laat SEKEM zien dat natuurherstel niet iets abstracts is, maar zichtbaar en tastbaar het landschap verandert.

Van CO₂ naar kansen voor de gemeenschap

Wat SEKEM doet is niet alleen goed voor de natuur. Het biedt ook nieuwe kansen voor mensen ter plaatse. Zo ontwikkelde SEKEM samen met partners de Economy of Love-standaard. Dat is een systeem dat vastlegt hoeveel CO₂ daadwerkelijk wordt vastgelegd door regeneratieve landbouw en deze inspanningen omzet in verhandelbare ‘carbon credits’. Boeren en dorpen krijgen daardoor een eerlijke vergoeding voor het herstel van de natuur. Daarmee is herstel niet alleen noodzakelijk, maar ook financieel haalbaar.

In 2025 reikte SEKEM CO₂-certificaten uit aan 84 bedrijven, waarbij elk certificaat staat voor een ton CO₂ die door het werk op Wahat is vastgelegd. De cijfers spreken voor zich: in 2021 werden er ruim 7.600 ton aan gecertificeerde CO₂-rechten behaald en in 2024 steeg dat zelfs tot meer dan 13.000 ton. Dit is een zeldzaam voorbeeld van koolstoflandbouw die niet in de papieren blijft hangen, maar direct bijdraagt aan het inkomen en welzijn van lokale mensen.

Innovatie met de kracht van de natuur

Bij SEKEM draait vernieuwing om het slim combineren van eeuwenoude landbouwprincipes met de nieuwste biologische kennis. Teams van specialisten trainen lokale boeren in het maken van compost, het inzetten van bodembedekkers en het gebruik van biologische meststoffen. Deze bio-meststoffen zitten boordevol nuttige micro-organismen en schimmels die de bodem gezonder en weerbaarder maken. Recente proeven laten zien dat bepaalde schimmels op een natuurlijke manier plantenziektes kunnen tegengaan. Zo wordt de afhankelijkheid van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen steeds kleiner. Met een rijkere, levende bodem als resultaat.

Van afval naar schone energie

SEKEM laat zien dat zelfs mest een waardevolle bron kan zijn. Door innovatieve biogasinstallaties te plaatsen, wordt dierlijk afval omgezet in schone energie voor koken en verwarmen. Zo sluiten ze lokale kringlopen. Want zowel voedingsstoffen als energie blijven binnen de gemeenschap. In 2023 bereikte een pilotproject al 2.000 boeren. Met als ambitie om de komende jaren maar liefst 40.000 Egyptische kleine boeren te trainen in deze regeneratieve aanpak. Zulke projecten zijn mogelijk dankzij samenwerkingen met onder andere de COmON Foundation.

Wat werkt, werkt

Het geheim van SEKEM zit niet in nostalgie of het klakkeloos najagen van technologische vernieuwing. Het gaat juist om het slim combineren van wat zich bewezen heeft. Zo zorgt biodynamische landbouw voor een gezonde bodem op de lange termijn en versnellen biologische middelen natuurherstel. En hernieuwbare energie maakt het mogelijk om zelfs in droge gebieden water te geven. Precies deze mix maakt dat op de velden van Wahat nu voedsel en werk groeien, waar voorheen alleen zand te vinden was.

Van zaadje tot Demeter-gecertificeerd shirt

De impact van SEKEM reikt veel verder dan alleen landbouw. Via hun textielbedrijven NatureTex en Isis wordt biodynamische katoen verwerkt tot stoffen en kleding. Dit katoen wordt geteeld op eigen velden en door lokale boeren. Bijzonder hieraan is dat het een Demeter-keurmerk draagt, de hoogste standaard voor biodynamische landbouw. Elk stapje in SEKEM's proces is volledig te volgen en transparant. Omdat alles in eigen beheer gebeurt, is er bovendien geen kans op chemische vervuiling. Zo weet je zeker dat SEKEM's textiel écht bijdraagt aan een gezondere aarde.

Voorloper in circulaire mode

SEKEM is een pionier in circulaire mode en duurzame innovatie. Zo maakt SEKEM nieuwe collecties van gerecyclede vezels met lokaal geteelde katoen en linnen en geverfd met natuurlijke kleurstoffen uit planten. Zelfs de verpakkingen en kledinghangers die SEKEM gebruikt bestaan uit 100% gerecycled materiaal. Elk kledingstuk is erop ontworpen om volledig te kunnen worden teruggegeven aan de natuur. Het is gemaakt van hernieuwbare of hergebruikte grondstoffen, milieuvriendelijke pigmenten en volledig composteerbaar aan het einde van de levensduur.

Wereldwijde samenwerking voor duurzame mode

Dat SEKEM internationaal indruk maakt, blijkt uit de samenwerking met de Nederlandse ontwerpster Claudy Jongstra. Voor haar LOADS Collection gebruikt ze katoen van SEKEM en natuurlijke plantenkleuren. Daarmee laat ze zien dat biodynamische vezels een plek verdienen in de duurzame top van de modewereld. Deze bijzondere samenwerking is ontstaan tijdens het Triodos Festival in 2023. Het verbindt de Egyptische katoenvelden met de mondiale modeketen en biedt tegelijk lokale vrouwen op de boerderijen van SEKEM de kans om zich te specialiseren in het kleuren met natuurlijke pigmenten. Het pionierswerk van SEKEM trekt steeds meer duurzame merken aan. Zo wordt hun katoen zelfs gebruikt voor meubelstoffen in Nederlandse restaurants. Een tastbaar bewijs van hoe lokale innovatie wereldwijd impact maakt.

De gemeenschap als fundament

Wat SEKEM écht uniek maakt, is de manier waarop mensen centraal staan. Via de SEKEM Development Foundation wordt 10% van de bedrijfswinst opnieuw geïnvesteerd in scholen, vakopleidingen, gezondheidszorg en culturele projecten. Dit is geen liefdadigheid, maar een bewuste keuze. De mensen die dagelijks bijdragen aan het succes van SEKEM, profiteren ook mee van de vooruitgang.

Kinderen kunnen naar SEKEM-scholen waar ze leren lezen en schrijven en kennismaken met landbouw, kunst en wetenschap. Voor wie verder wil studeren, is er de Heliopolis Universiteit. Dit is de enige universiteit in het Midden-Oosten die zich helemaal richt op duurzame ontwikkeling. Hier worden jonge mensen opgeleid om de volgende generatie aan te voeren in het herstel van mens en natuur. En dankzij de Health on Wheels-kliniek, mede mogelijk gemaakt door Triodos Foundation, ontvangen 13 dorpen in de omgeving toegang tot basiszorg en gezondheidsvoorlichting.

Gelijke kansen en inclusie voor iedereen

SEKEM zet zich actief in voor gelijke kansen en inclusie, op alle niveaus van de organisatie. In de textielfabriek NatureTex bestaat ruim 30% van het personeel uit vrouwen. Zij krijgen extra ondersteuning door middel van gerichte trainingen, gezondheidsadvies en kinderopvang op de werkvloer. Ook mensen met een beperking krijgen bij SEKEM volop mogelijkheden. In speciale programma’s leren zij handvaardigheid, muziek en praktische vaardigheden, zodat ze volwaardig kunnen meedraaien in de gemeenschap en een betekenisvolle plek vinden in het werkveld van SEKEM. Deze sociale structuur zorgt voor een stabiele, goed opgeleide groep medewerkers. Ook creëert het extra vraag naar de duurzame producten van SEKEM zelf.

Duurzaamheid in de praktijk

SEKEM laat zien dat duurzaamheid geen mooi ideaal hoeft te blijven, maar in de praktijk gebracht kan worden. En op grote schaal. Van proefvelden is het initiatief uitgegroeid tot een volledig geïntegreerde keten, waarin herstelde landbouwgrond direct is verbonden met lokale werkgelegenheid en eerlijke markten. De inkomsten uit biologische producten, gecertificeerd textiel en verhandelde CO₂-certificaten worden steeds opnieuw geïnvesteerd in verdere vernieuwing. De ambitie om 40.000 kleine boeren te trainen in duurzame landbouw, samen met internationale partners, benadrukt de rol van SEKEM als aanjager van echte, blijvende verandering.