Wat speelt er rond de Kilimanjaro?

“De Masai noemen de berg ‘White Mountain’. Ze zeggen dat god –een vrouw – op de berg leeft. Zij gaf de Masai de opdracht om voor de koeien te zorgen. Ze leven deels in Kenia, waar ze met diep respect worden behandeld, en in Tanzania, waar ze als paria worden gezien.

Via Facebook kwam ik in contact met een Masai-vrouw in Kenia. Ze vertelde dat haar moeders laatste koe door de droogte was doodgegaan. Die regio heeft veel last van woestijnvorming, ook in de nationale parken. De toplaag van het land verliest zijn kracht en waait weg bij een flinke storm. Driehonderd jaar geleden stond het gebied vol bomen, die hebben de Engelsen en wij weggehakt. Bomen kunnen het grondwater omhoog krijgen, en regen via de wortels de grond in trekken. Anders blijft het water aan de oppervlakte en krijg je modderstromen.

Ik stelde de Masai-vrouw voor om te gaan kijken bij een project tegen woestijnvorming in Tanzania. Dat wordt gecoördineerd door een bevriende Nederlander: Wim van Immerzeel van NGO Pachamama Raymi/Greening Africa. Ze kwam enthousiast terug: dit moeten wij ook doen! Zij heeft de elders overtuigd en toen hebben Wim en ik daar alle dorpen bezocht en overal onder de boom gezeten om te praten.

Wat gaan jullie precies doen?

“De rol van Embassy of the Earth is alle probleemeigenaren van het ecosysteem van de Kilimanjaro bij elkaar brengen en samen naar een toekomstvisie en actie op grotere schaal te brengen: Masai, lodge-eigenaren, wildlife-organisaties… En daaromheen de politiek en bedrijven. Eind 2018 komen we met honderd mensen vier dagen samen. Dat is hoe Embassy of the Earth werkt: we verbinden partijen door een tijdelijke gemeenschap te creëren. Ze slapen in tenten, zorgen samen voor eten, zitten in een kring op de grond. Dan ontwikkelen we een gemeenschappelijke visie, zodat er lokaal relevant gewerkt kan worden.

Dat is op macro-niveau. Op micro-niveau werken we samen met de Masai-dorpen. Aan de rand van de Kilimanjaro moeten zeker 2-3 miljoen bomen geplant worden. Zó veel lukt niet binnen dit project, maar we verwachten dat als het op één plek een succes wordt, mensen de kennis doorgeven aan andere dorpen. We beginnen bij dorpen waar nog wel water in de grond zit. Daar worden boomkwekerijen aangelegd. Elke familie plant op één hectare duizend bomen per jaar. Vooral fodder trees, daar kun je veevoer van maken. Door ook mahonie en ceder te planten, die na 15 tot 20 jaar zo’n 500 dollar per stuk op leveren, willen we het ook voor investeerders interessant maken zodat we sneller kunnen opschalen.”

Jullie gebruiken de methode van Pachamama Raymi/Greening Africa. Wat houdt die in?

“De focus ligt op het herstellen van het lokale ecosysteem, samen met dorpen en families. Zo werken ze aan hun eigen levensbehoud. De meest arme mensen leven vaak in de meest kwetsbare gebieden. Wat je vaak ziet is dat er weinig water is, het vee kan niet meer leven. Mensen kappen bomen om hout te verkopen in de stad. Ze weten dat ze hun eigen leefbasis kapot maken, maar zitten in een survival modus. Daar halen we ze uit.

Dat doen we door eerst rond te vragen, bij de lokale gezondheidszorg bijvoorbeeld: op welke punten zou deze gemeenschap het best versterkt kunnen worden? Naast bomen planten zouden de Masai bijvoorbeeld lemen hutten kunnen bouwen om in te koken in plaats van in huis, zodat er minder kinderen ziek worden.
We verzamelen alle punten en maken er een wedstrijd van: wie over enkele maanden de meeste punten afgevinkt heeft, krijgt 165 dollar.”

Ontstaat er dan geen rivaliteit?

“Onze ervaring is van niet. Het is ook meer een spelelement. Mensen vormen zelf de jury en vrouwen krijgen een belangrijke rol toebedeeld. Die zijn van nature meer gericht op samenwerken in plaats van strijden. En wat mensen na een tijd begint op te vallen, is dat iederéén vooruit gaat. Uiteindelijk wordt er een groot feest gegeven waarbij iedereen wordt geëerd. En je ziet dan dat er een paar mensen zijn die willen doorpakken, de kennis door willen geven aan andere dorpen.”

Na drie jaar is het project afgelopen. Hoe weet je zeker dat mensen daarna zelfstandig doorgaan?

“Dat weet je nooit zeker, maar het is wel onze ervaring. Vanaf het eerste moment hebben mensen zelf de verantwoordelijkheid. Ze hadden al drie jaar kunnen stoppen, maar hebben dat niet gedaan. Waarom zouden ze dan ineens stoppen? Als dat systeem eenmaal staat, blijven mensen het doen.

Er wordt veel gepraat over natuurherstel, maar vaak is dat vanuit westers perspectief gedacht. Dan hebben ze het over hectares; ik praat over families. Er gebeurt zelden iets met de gemeenschappen zelf. Mijn uitgangspunt is: hoe leer je mensen om weer deel te zijn van hun ecosysteem? En daarmee hun economische basis te versterken. De grootste winst na drie jaar is niet alleen dat er meer bomen zijn, maar dat de mensen de capaciteit hebben verworven om te anticiperen op hun veranderende omgeving.”

Foto’s: Embassy of the Earth