Baarmoederhalskanker is na borstkanker de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen onder de 45 jaar. Elk jaar krijgt een half miljoen vrouwen wereldwijd de diagnose en ongeveer de helft overleeft de ziekte niet. Zo’n 85 procent van deze slachtoffers komt uit ontwikkelingslanden. Lex Peters: “Dit zijn alleen de cijfers. Het gaat vaak om jonge moeders die de spil van hun huishouden zijn en onmisbaar voor het gezinsinkomen en de lokale economie. Wanneer zij wegvallen, lijdt de hele gemeenschap hieronder.”

See & Treat

Een tijdige diagnose en behandeling van de symptomen kan dit voorkomen. Het succesvolle preventieprogramma in Nederland onderstreept dit. Als gynaecoloog-oncoloog en hoogleraar gynaecologie in het LUMC was Peters hier nauw bij betrokken. De omstandigheden in ontwikkelingslanden vereisen echter een meer praktische aanpak. Zijn stichting Female Cancer Foundation (FCF) biedt daarom een eenvoudig, goedkoop en effectief screeningsprogramma. Peters legt uit: “Ook in moeilijk bereikbare gebieden kan een verpleegkundige of vroedvrouw eenvoudig beginnende kanker vaststellen. Zij stipt de baarmoederhals met wat tafelazijn aan. Afwijkende cellen kleuren dan wit en zijn direct met het blote oog zichtbaar. In dat geval volgt meteen een behandeling met vloeibare stikstof. Dat klinkt heftig, maar de ‘See&Treat-methode’ is snel, pijnloos en heeft geen gevolgen voor de vruchtbaarheid. Dit alles in één bezoek, dichtbij waar de vrouwen wonen.”

Sociaal isolement

Behoud van de vruchtbaarheid van vrouwen is een belangrijk aspect in de aanpak van FCF. In ontwikkelingslanden is dat cruciaal, ondervond Peters. “In Kenia behandelde ik een vrouw door haar baarmoeder te verwijderen. Zij was weliswaar nog in leven, maar raakte in een sociaal isolement omdat zij onvruchtbaar was. Daarom is het zo belangrijk dat behandelde vrouwen gewoon nog kinderen kunnen krijgen.”

De methode die FCF gebruikt is wetenschappelijk goed onderbouwd en wordt door de WHO geadviseerd. “Een houtje-touwtje behandeling introduceren heeft geen zin. De omstandigheden in ontwikkelingslanden zijn wel anders, maar onze screeningsprogramma’s zijn bewezen en minstens zo effectief als die in het Westen.” Om de effectiviteit verder te vergroten, is lokale ondersteuning onmisbaar stelt Peters. “We leiden vroedvrouwen en andere lokale gezondheidswerkers op volgens het ‘train-de-trainer- principe’. Zij leren behandelen en vervullen een sleutelrol bij het versterken van het bewustzijn bij vrouwen dat baarmoederhalskanker niet fataal hoeft te zijn.”

PROJECT CV
FEMALE CANCER FOUNDATION
De Female Cancer Foundation (FCF), opgericht door Lex Peters, wil de hele wereld vrij maken van baarmoederhalskanker door een snelle diagnose met directe behandeling. De stichting richt zich op voorlichting, onderzoek en leidt lokale verplegers en artsen op. Op dit moment is FCF al in elf landen actief, bijvoorbeeld in Kenia en Indonesië. FEMALECANCERFOUNDATION.ORG

Duurzaam resultaat

Triodos Foundation steunt Lex Peters sinds 2003. Ted van de Bergh is als directeur van de foundation al die tijd betrokken bij FCF. “Schenkgeld is onmisbaar in dit project omdat het zich richt op weinig draagkrachtige vrouwen in ontwikkelingslanden. We hebben FCF geholpen met de ontwikkeling van de See&Treat-methode die nu beschikbaar en betaalbaar is, maar nog niet in alle landen zijn er lokale behandelaars opgeleid. Daarom starten we nu een crowdgivingactie.”


Tekst: Petrick de Koning
Fotografie: Chantal Spieard en Female Cancer Foundation